Belgische restaurator herstelt het portret van Suzanne door Gauguin

Paul Gauguin schilderde Het portret van Suzanne Bambridge in 1891, tijdens zijn eerste reis naar Tahiti.

Het werk blijft in Tahiti tot zijn eigenaar sterft maar het wordt er in slechte omstandigheden bewaard (warm en vochtig klimaat). In 1912 vertrekt het doek in de laadruimte van een schip richting Frankrijk. Het is opgerold in een zinken buis. De daaropvolgende jaren wordt het portret een aantal keren gerestaureerd tot het in 1923 eigendom wordt van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België. Heel recent werd het werk gerestaureerd door Etienne Van Vyve, die sinds 1989 moderne, hedendaagse schilderijen herstelt in opdracht van de Koninklijke Musea.

“Wij bestuderen dit doek al meer dan 20 jaar. Het is kwetsbaar en bevond zich in een onrustwekkend slechte staat”, vertelt hij. “Na de eerste studies ontdekten we dat het tussen 1912 en 1923 vier keer werd gerestaureerd.”

In november 2016 beslissen de Musea om het doek te behandelen en minutieus te restaureren. In een eerste fase worden de originele materialen blootgelegd door de vernislagen, die sterk geoxideerd waren en het werk donker maakten, te verwijderen. Vervolgens herstelt Van Vyve de vele barsten en lacunes aan de zijkanten en de plooien die waren ontstaan door het oprollen van het doek. Bij de restauraties in het begin van de eeuw waren nieuwe lagen aangebracht bovenop de originele materialen, vooral op de achtergrond, het gezicht en de gordijnen, die samen toch 50% van het werk uitmaken.

Etienne Van Vyve begint op dat moment te beseffen dat ze het eerst niveau van restauratie hebben verward met de originele lagen. Een conclusie die iedereen verbaast, want geen enkele historische bron had ooit vermeld dat Gauguin het schilderij misschien zelf al had gerestaureerd tijdens zijn verschillende bezoeken aan Tahiti.

Dankzij een innovatieve onderzoeksmethode slaagt het restauratieteam erin om de aard van de aanwezige pigmenten heel exact bloot te leggen, zodat ze een precies – en verrassend – beeld krijgen van de componenten. Zo wordt het overduidelijk dat Gauguin inderdaad zelf bepaalde stukjes heeft herwerkt, vooral in de kleding van Suzanne. Hij verplaatste bijvoorbeeld een aantal bloemen om beschadigingen te camoufleren. Bepaalde herstellingen die jarenlang aan restaurators werden toegewezen, blijken dus van de hand van Gauguin zelf te zijn.