Hij heeft een artistieke brug gecreëerd tussen zuidelijk Afrika en Europa. Bovendien is er een unieke link tussen Zuid-Afrika en België. De in Brussel geboren architect Pierre Lombart ontdekte Zuid-Afrika kort na zijn studie. Gefascineerd door de bruisende lokale kunstscène richtte hij bijna tien jaar geleden mee SAFFCA op. Deze non-profitorganisatie, nu gevestigd in Brussel en Zuid-Afrika, heeft een origineel programma ontwikkeld van residenties en uitwisselingen tussen opkomende Afrikaanse en Europese kunstenaars. Het doel? De multiculturele dialoog bevorderen door de kunstscènes van de twee continenten met elkaar te verbinden en zichtbaarheid te geven aan getalenteerde kunstenaars die nog niet vertegenwoordigd worden door een galerie. “Toen het idee opkwam om een stichting in Zuid-Afrika op te richten, wilden we er een betekenis aan geven die iets extra’s zou toevoegen aan het ecosysteem van de kunst,” legt Pierre Lombart uit. “We dachten dat het belangrijkste was om het lokale met het globale te verbinden door Afrikaanse kunstenaars naar Europa te halen.”
Pierre Lombart
SAFFCA NPC, dat in 2015 in Zuid-Afrika van start ging, organiseerde vanaf 2016 zijn allereerste residenties in Saint-Émilion, wat leidde tot tentoonstellingen in culturele instellingen in het zuidwesten van Frankrijk. Eerst in het Agence Culturelle in Périgueux in 2017, vervolgens in het Musée du Carmel in Libourne in 2018 en in het MECA in Bordeaux in 2020. Een doorslaand succes, zoals Pierre Lombart vertelt: “Waarom Saint-Émilion? Omdat het een zeer internationale plaats is, goed zichtbaar op de wereldkaart voor buitenlandse bezoekers. De ontvangst was erg goed en onze kunstenaars hebben mensen ontmoet uit de Verenigde Staten, Rusland, China en elders. Het zijn deze interculturele uitwisselingen die me altijd hebben geïnteresseerd.”
André Clements
De eerste Afrikaanse kunstenaars die naar Europa kwamen voor hun SAFFCA-residency waren Themba Khumalo en Nelson Makamo in 2016. Tegelijkertijd werden de eerste Europese kunstenaars verwelkomd voor residenties in Afrika in het August House in Johannesburg in samenwerking met Meta Foundation en in Knysna op Entabeni Farm in samenwerking met Axon en Hudson Manor. Andere residenties zullen volgen in andere SAFFCA-partnerlocaties, waaronder Witklipfontein, Lion Sands in het Krugerpark en de Momo Gallery in Johannesburg. “In 2020, met de Covid pandemie, waren we gedwongen om ons residentieprogramma op beide continenten te onderbreken. We hebben dit gat in ons programma gebruikt om onze ruimte in Saint-Émilion te sluiten en de Europese kant van onze initiatieven te verplaatsen naar Brussel, de Europese hoofdstad.”
Lindo Zwane in collaboration with Sophie Brunies
In 2021 werd SAFFCA.EU opgericht in samenwerking met ENSAV La Cambre. Het nieuwe project, dat het resultaat is van een drieledige overeenkomst tussen de Fédération Wallonie-Bruxelles, de kunstschool en de vereniging, omvat een ingrijpende renovatie van de Abdij van La Cambre om er een ruimte te creëren die gewijd is aan cross-residenties tussen Afrika en Europa. Deze ruimte, die in april 2022 in gebruik wordt genomen, zal een tentoonstelling “carte blanche” en de eerste SAFFCA-herfstbeurs huisvesten. Sindsdien zijn er een aantal artistieke projecten gelanceerd, in het bijzonder met afgestudeerden van La Cambre, als onderdeel van hun residentieprojecten. Drie duo’s van Afrikaanse en Europese kunstenaars werken samen voor een periode van drie of vier maanden. In het kader van een partnerschap organiseert SAFFCA ook een Afrikaanse residentie voor de winnaar van de Eeckman Art Prize. Dit jaar is de gelukkige winnaar de jonge Vlaamse kunstenaar Rémie Vanderhaegen, die op 4 maart 2024 naar Zuid-Afrika is vertrokken.
Mostafa SAIFI RAHMOUNI
“Op dit ogenblik hebben we enorm veel geluk, want in Brussel hebben we momenteel twee Chinese kunstenaars, twee Iraanse kunstenaars, een Finse kunstenaar, een Oostenrijkse kunstenaar met Kosovaarse roots, een Zuid-Afrikaanse kunstenaar en een Slowaakse kunstenaar. Dit bewijst dat onze inzet voor multiculturalisme echt werkt. Ik ben geen filantroop, geen commercieel fortuin en ook geen verzamelaar. Maar op mijn niveau kan ik, dankzij onze partners in Zuid-Afrika en België, de rol spelen van link tussen onze twee continenten en zelfs nog verder weg in termen van artistieke praktijk. Op mijn 65ste is het geweldig om omringd te zijn door al deze jonge opkomende kunstenaars. Samen met hen werken is echt een feest dat me een buitengewoon leven geeft.”
