Manuela de Kerchove d’Ousselghem, kleindochter van de Belgische kunstenaar René Guiette, is al bijna veertig jaar bezig met haar onderzoek: het doorspitten van archieven en het zoeken naar vergeten schilderijen waarmee zij de geschiedenis en het gedachtegoed van haar grootvader tracht te reconstrueren. René Guiette, geboren in Antwerpen in 1893 en overleden in 1976, had een levenslange passie voor de avant-gardekunst: van expressionisme en kubisme tot art brut en informele abstractie. Als professor fotografie en kleurenharmonie aan La Cambre in Brussel en als goede vriend van Jean Dubuffet en Le Corbusier, werd hij als veeleisende schilder met bewondering bekeken door zijn tijdgenoten.
Manuela de Kerchove d’Ousselghem
Door zich te verdiepen in zijn rijke en complexe oeuvre heeft Manuela de Kerchove d’Ousselghem geleerd hoe hij was, als man en als schilder: “mijn grootvader was een enorme intellectueel. Een moedige, gevoelige en nieuwsgierige man die zich volledig aan zijn kunst wijdde. Als kind wist ik heel weinig over hem, hoewel zijn schilderijen wel deel uitmaakten van mijn dagelijkse leven en we hem vaak opzochten in zijn atelierwoning Les Peupliers, die Le Corbusier voor hem had gebouwd in Antwerpen en die nu op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staat. Vanaf mijn 25e heb ik er al mijn tijd aan gewijd om mijn grootvader te leren kennen.”
René Guiette
Na meer dan acht jaar studie, “een zeer nauwkeurig onderzoek,” publiceerde Manuela de Kerchove d’Ousselghem in 1991 de eerste oeuvrecatalogus gewijd aan René Guiette. De catalogus bevatte bijna drieduizend werken. “Het was een race tegen de klok,” vertelt ze, “aangezien zijn vrienden al zeer op leeftijd waren en ik hun getuigenissen nodig had.” Het boek, dat inmiddels uitverkocht is, werd gepubliceerd in zwart-wit en werd vergezeld van zowel een monografie als een volledige bibliografie. Maar het was onmogelijk om René Guiette’s immense collectie, die elke esthetiek en elk tijdperk overspant, in één enkel deel te verzamelen. “Samen met mijn uitgever heb ik keuzes moeten maken. Daarom zijn alle kleine formaten weggelaten, evenals alle verfijnde aquarellen, alle potloodtekeningen, schetsboeken, voorbereidende tekeningen, enzovoort,” vervolgt Manuela de Kerchove d’Ousselghem. Momenteel werkt zij aan de rest van de catalogue raisonné, het archiveren en documenteren is tegenwoordig eenvoudiger vanwege nieuwe publicatietechnologieën. “Er moeten meer dan vierduizend werken zijn — dat is een hele hoop.”
Het grondige onderzoek van zijn kleindochter heeft uitgewezen dat het werk van René Guiette vol verrassingen zit. In talrijke museumcollecties, maar vooral in privécollecties, zijn onbekende schilderijen van René Guiette opgedoken op veilingen of via schenkingen. Het komt ook voor dat doeken tientallen jaren in familiecollecties zijn bewaard. “Mijn grootvader was ook fotograaf. Al heel vroeg, toen camera’s nog maar net op de markt verschenen, kocht hij een Leica en fotografeerde hij onder andere zijn schilderijen. Die foto’s heb ik gevonden. Thuis heb ik hele filmrolletjes waarop ik soms werken ontdek die niet in de archieven zitten. Naar deze werken ga ik dan op zoek. Soms lukt het zelfs er een terug te vinden!”
René Guiette. (Catalogue Raisonné Guiette N° 2129)
Het komt ook voor dat de schilderijen van René Guiette niet zijn wat ze lijken, zoals dit kubistische doek dat in de jaren 1950 opnieuw werd geschilderd en in 2017 werd herontdekt. “Een schilderij dat ik had geërfd had gaten waardoor kleuren tevoorschijn kwamen die helemaal niet overeenkwamen met het werk van mijn grootvader in die tijd. Uit nieuwsgierigheid nam ik het schilderij mee naar een wetenschappelijk laboratorium in de vrijhaven van Genève. En onder het doek bleek een werk te zitten waar ik naar op zoek was!” Om de puzzel compleet te maken, heeft Manuela de Kerchove d’Ousselghem een reeks zoekadvertenties geplaatst. “Dit zal zeker niet de laatste ontdekking zijn die ik doe, en ik denk niet dat dit de laatste verrassing was. Dit is het werk van een leven.”
René Guiette – Cela (MRBAB ©SABAM Belgium)
