Kunstwerken hebben geen geheimen voor haar. De microscopische analyse van een handtekening op een schilderij, de datering van een archeologisch voorwerp aan de hand van koolstof 14, twijfel over de herkomst van een stuk… Niets ontsnapt aan het scherpe oog van D^r Isabelle Santoro, directeur van Geneva Fine Art Analysis. Haar bedrijf, dat ze in 2016 samen met D^r Kilian Anheuser oprichtte en dat gevestigd is in de Freeport van Genève, behoort tot de toonaangevende laboratoria die kunstwerken ontleden met het oog op preventieve conservering, authenticatie en restauratie. “Toen ik mijn loopbaan startte bestonden er nog maar weinig opleidingen in dit domein. Doctoraten in erfgoedwetenschappen waren nog niet gevestigd zoals vandaag,” aldus deze chemicus, die een doctoraat haalde aan de Polytechnische Universiteit van Zürich. Na het zien van een documentaire over het beroemde — en spectaculaire — onderzoekslaboratorium van het Louvre Museum kreeg ze zin om zich te specialiseren in de chemische aspecten van kunst. “Ik hield van scheikunde, ik hield van kunst. Het idee om te onderzoeken welke pigmenten en bindmiddelen er gebruikt worden sprak mij onmiddellijk aan. Deze interesse groeide uit tot een passie,” legt ze uit.

Dr Isabelle Santoro

Isabelle Santoro was vroeger hoofd van de preventieve conservering en van het laboratorium van het Museum voor Kunst en Geschiedenis in Genève en is gefascineerd door pigmenten. Als specialiste in erfgoedchemie werkte ze in het Louvre aan de karakterisering van natuurlijke stoffen in een archeologische omgeving en vervolgens in Zürich aan de analyse van pigmenten in schilderijen op ezel. “Universiteiten besteden steeds meer aandacht aan de karakterisering van materialen en het identificeren van factoren die kunstwerken aantasten; het is een domein in volle ontwikkeling.” Haar laboratorium dat volledig losstaat van de kunstmarkt claimt zijn neutraliteit. “Het chemische aspect van kunst is een kleine wereld. Sommigen zijn gespecialiseerd in bepaalde perioden, anderen in bepaalde materialen of kunstenaars. We wisselen met elkaar uit, vragen elkaar om advies. Wij werken ook samen met partnerlaboratoria. Eigenlijk vullen we elkaar aan.”

Tot haar klanten behoren musea en stichtingen, maar ook veel privéverzamelaars: “Verzamelaars zijn bang voor namaak en vervalsers en willen zeker zijn van wat ze kopen. In het geval van een erfenis, willen ze weten wat ze zullen doorgeven. Ook verzekeraars nemen met ons contact op om de staat van een werk vast te stellen alvorens het te schatten en te verzekeren. Bij geschillen kunnen ook gerechtsdeskundigen een beroep op ons doen. Voor musea ligt de aanpak een beetje anders. In geval van degradatie van schilderijen willen zij begrijpen waaraan dit ligt zodat zij deze degradatie kunnen tegenhouden en de werken zo goed mogelijk kunnen bewaren voor toekomstige generaties.”

In haar dagelijks werk spoort Isabelle Santoro vervalsingen op via een hele reeks wetenschappelijke analyses, slaagt zij erin om een werk toe te wijzen aan een oude meester of zijn atelier en reconstrueert zij de geschiedenis van oude restauraties. “Men kan bijvoorbeeld nagaan hoe een kunstenaar is geëvolueerd door de pigmenten te analyseren die hij gebruikte. Het is immers niet ongewoon dat een schilder van methode of pigmenten verandert wanneer hij andere kunstenaars ontmoet. We dringen de intimiteit van zijn werk binnen, en dat is best fascinerend.”