Wanneer Colette Ghysels vertelt over haar reizen rond de wereld met haar echtgenoot Jean-Pierre Ghysels, de beroemde Belgische beeldhouwer, krijgen we te maken met een heuse avonturenfilm die zich afspeelt tussen het woestijnstof en de toppen van de Himalaya.

Deze twee grote verzamelaars van tribale kunst, juwelen en etnisch textiel hebben immers een groot deel van hun leven aan het verkennen van de Zijderoute gewijd. Hun epische reizen aan boord van een 2PK begonnen kort na hun ontmoeting in 1957. “Toen ik Jean-Pierre ontmoette, had hij net de Godecharle-prijs in België gewonnen, die gepaard ging met een reisbeurs”, herinnert Colette Ghysels zich. “De laureaten moesten acht maanden reizen. Ik kende Jean-Pierre niet maar voordat hij vertrok organiseerde een vriendin van mij een feest te zijner ere waarop ze mij uitgenodigde. Zo hebben we elkaar ontmoet.”

Jean-Pierre Ghysels ©Christian Carez

Het moment van vertrek breekt aan. Samen met een bevriende architect begint Jean-Pierre Ghysels aan zijn reis met de 2PK die hij met het geld van zijn studiebeurs heeft gekocht. “Hij ging naar Istanbul en in plaats van acht maanden, bleef hij twee jaar weg!” Vanuit Istanbul ging hij naar Libanon en vervolgde zijn reis alleen. Colette Ghysels, die als verslaggeefster voor internationale conferenties missies in Afrika uitvoerde, ontving intussen een raadselachtig telegram: “Afspraak in India. Jean-Pierre.” Ze vertelt: “Ik was in Centraal-Afrika en moest terug naar Oeganda toen ik dit vreemde bericht kreeg. We hielden contact via de post. Uiteindelijk stapte ik op een boot en kwam in India aan, maar ik wist niet echt waar of hoe ik hem kon vinden. Hij schreef me: ‘Ga naar het noorden, als je voor mij aankomt, mag je mijn post ophalen bij de ambassade’. En uiteindelijk hebben we elkaar teruggevonden.”

De geliefden besluiten naar Nepal te vertrekken, dat lange tijd hun favoriete bestemming zou blijven. “We zijn daar getrouwd op 27 december 1959. Het was een andere wereld. Er waren daar maar zeer weinig westerlingen. Onze 2PK was de vijfde wagen in de vallei, alle andere waren van de koninklijke familie. Daarna wilde Jean-Pierre twee of drie jaar in Japan doorbrengen alvorens zich definitief in Mexico te vestigen. Uiteindelijk zijn we niet naar Japan of Mexico gegaan, omdat ik ondertussen zwanger was van onze eerste zoon en liever terugkeerde naar België.”

“Antioche” 1987 ©Christian Carez

Na deze avontuurlijke start van hun gezamenlijk leven, besloot het echtpaar, dat vijf kinderen kreeg waaronder twee meisjes die helaas vroegtijdig zijn overleden, zich te vestigen en zijn kroost op te voeden. Ondertussen bleven ze reizen maken naar minder verre bestemmingen. “We kochten een huis in de Dordogne in 1966, waar we al onze vakanties doorbrachten. Het is daar dat mijn man boetseerde, we vertrokken steeds met pakken klei in de auto.”

In die jaren neemt de carrière van Jean-Pierre Ghysels, leerling van Zadkine aan de Académie de la Grande Chaumière in Parijs, een hoge vlucht. Zijn beeldhouwwerken vinden al snel hun weg naar prestigieuze Belgische openbare en privécollecties, waaronder het Museum voor Moderne Kunst in Brussel, het beeldenpark Middelheimmuseum in Antwerpen, het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium en het Universiteitsmuseum van Louvain-la-Neuve. Colette zet zich al die tijd actief in voor de carrière van haar man. “De man en de beeldhouwer vormen één geheel, het is het hele wezen waar ik van hou”, verduidelijkt ze.

“Hoggar” 1990 ©Christian Carez

Maar de drang naar avontuur gaat niet zomaar over: in de jaren 1975-1980, als de kinderen groot zijn, gaat het echtpaar weer op pad. Voor hun twintigste huwelijksverjaardag keren ze terug naar Kathmandu. Het was een schok. “In 1979 konden we de Everest bijna niet meer zien. Toen we teruggingen voor onze 40^e huwelijksverjaardag, was hij volledig verdwenen onder de verschillende lagen vervuiling. Naarmate de tijd verstreek, verloren de dingen hun charme, hun eigenheid. Als wij de toenmalige reizen zouden willen overdoen, zou dat onmogelijk zijn, niet het minst om politieke redenen.”

Hun collectie is bijna uit zichzelf ontstaan. In meer dan 60 jaar reizen hebben Colette en Jean-Pierre Ghysels een unieke verzameling kostuums, voorwerpen en juwelen van buiten Europa bijeengebracht. Deze zijn de stille getuigen van de volkeren die zij ontmoetten alvorens de gebruiken en de knowhow ten gevolge van de mondialisering gestandaardiseerd werden. In 2019 verwierf het Bargoin Museum in Clermont-Ferrand een deel van de Ghysels-collectie, dat in 2022 voor het eerst aan het publiek onthuld werd tijdens de tentoonstelling “Sensitive Worlds, New Textile Collection”, een selectie van 90 stukken uit verschillende culturen.

Vanaf 14 oktober 2022 zullen de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België het werk van Jean-Pierre Ghysels in de kijker zetten met een reeks beeldhouwwerken gemaakt van zijn twee favoriete materialen, geslagen koper en brons. Een mooi verjaardagscadeau voor de beeldhouwer en zijn vrouw die dit jaar hun 90ste verjaardag vieren — zij zijn beiden geboren in 1932. Het eerbetoon gaat verder in de Patrick Lancz-galerij op de Zavel met een aan de beeldhouwer gewijde monografische tentoonstelling die op 28 oktober wordt geopend. “Wat mij echt gelukkig maakt is wanneer mijn vrouw mijn atelier binnenkomt, naar mijn werk kijkt en zegt dat ze het mooi vindt” schrijft de kunstenaar over Colette. “Dan geloof ik er bijna in, krijg ik een warm gevoel vanbinnen en heb ik de indruk dat mijn beeld ons weerspiegelt.” Een mooi en ontroerend verhaal over kunst en liefde dat leest als een reisverslag.