“Alles wat ik aan belangrijks heb gedaan, zou in een kleine koffer kunnen passen,” stelde Marcel Duchamp, grondlegger van de moderne kunst. Hij kreeg in 1934 het idee om al zijn werken te verzamelen in koffers, als een soort draagbare musea met zijn werk. De Vlaamse ondernemer Marc Coucke was zo onder de indruk van het geniale idee van deze invloedrijke figuur uit de avant-garde van de 20^e eeuw dat hij de grootste Europese privécollectie van deze beroemde Boîtes en valise (dozen in koffers) heeft samengesteld. Marc Coucke, oprichter en CEO van Omega Pharma en later van de investeringsmaatschappij Alychlo — genoemd naar de voornamen van zijn dochters, Alysée en Chloé — kocht in 2007 een eerste set Boîtes en valise van Marcel Duchamp. Dat was het begin van een lange reeks.

Marc Coucke

“Marc wordt vaak benaderd door de grootste musea ter wereld, zoals het Centre Pompidou, voor bruiklenen,” vertelt Johan Vansteenkiste, verantwoordelijk voor de collectie Alychlo/Marc Coucke. “Over het algemeen bezitten musea één of twee Boîtes en valise, zelden meer. Conservatoren zijn vaak verrast wanneer ze deze buitengewone collectie ontdekken, in totaal hebben we namelijk momenteel veertien Boîtes en valise, wat uniek is voor een privécollectie.” De serie Boîtes en valise, kunstwerken die zijn ontworpen in de geest van een rariteitenkabinet, werd in 1936 gelanceerd en vanaf 1941 via een abonnement in de Verenigde Staten verkocht. Van 1941 tot 1966 werden 312 koffers van met leer bekleed karton gemaakt, waarvan de eerste 22 door Duchamp zelf. Ze bevatten onder meer reproducties van zijn belangrijkste werken, waaronder talrijke foto’s, lithografieën en miniatuurreplica’s van zijn ready-mades.

In 2023 voegde Marc Coucke met zijn aankoop bij Sotheby’s nog een koffer toe aan de collectie, een zeldzame Boîte en Valise, Serie A, die toebehoorde aan Andy Warhol. Deze originele leren koffer bevatte de originele, met de hand ingekleurde collotypie van zijn beroemde schilderij La mariée, evenals 68 miniatuurreplica’s en reproducties in zwart-wit en kleur, gemaakt door Marcel Duchamp zelf. “De Duchamp-collectie van Marc Coucke bestaat niet alleen uit kunstwerken, maar ook uit honderden brieven, archieffoto’s en historische documenten, wat voor musea erg interessant is,” voegt Johan Vansteenkiste toe.

De collectie Alychlo/Marc Coucke is overigens niet uitsluitend gewijd aan Marcel Duchamp, ook al wordt dit deel van de collectie met de jaren steeds belangrijker. Lucio Fontana, Jim Dine, Anish Kapoor, Tony Cragg… In totaal staan er 900 stukken in de inventaris vermeld. “Hoewel de collectie zich concentreert op Duchamp en zijn entourage, beperkt ze zich niet tot zijn werken,” bevestigt Johan Vansteenkiste.“De evolutie ervan weerspiegelt die van veel verzamelaars: ze beginnen met eclectische aankopen en verfijnen vervolgens geleidelijk hun smaak, waardoor hun collectie in de loop van de tijd een duidelijkere richting krijgt.”